در آزمایشگاه ژنتیک پزشکی فرهود:
بررسی جهش های شایع RET
1. بیماری سرطان تیروئید (Thyroid Carcinoma) چیست؟
سرطان تیروئید شایع ترین بدخیمی سیستم غدد درون ریز است که از سلول های فولیکولی و یا پارافولیکولی تیروئید منشا می گیرد. سرطان تیروئید 2% از انواع سرطان ها را شامل می شود. انواع اصلی سرطان تیروئید عبارتند از:
bull; سرطان های تیروئید تمایز یافته (شامل سرطان پاپیلاری تیروئید (PTC)، سرطان فولیکولار تیروئید (FTC) و هرتل سل)
bull; سرطان مدولاری تیروئید (MTC)
bull; سرطان آناپلاستیک تیروئید (ATC)
سرطان تیروئید ممکن است پس از مراجعه فرد به پزشک به دلیل بروز علائم تشخیص داده شود. در برخی موارد در طول یک معاینه فیزیکی معمول یا آزمایشات دیگر مشخص می شود. اگر دلیلی برای مشکوک بودن به سرطان تیروئید وجود داشته باشد، پزشک از یک یا چند آزمایش برای تایید تشخیص استفاده می کند.
2. بیماری سرطان مدولاری تیروئید (Medullary Thyroid Carcinoma) چیست؟
سرطان مدولاری تیروئید (MTC) حدود 10-5% از سرطان های تیروئید را تشکیل می دهد و از سلول های C غده تیروئید (سلول های پارافولیکولار) که به طور معمول کلسی تونین، هورمونی که به کنترل میزان کلسیم در خون کمک می کند، سرمنشا می گیرند. گاهی اوقات این سرطان می تواند به غدد لنفاوی، ریه ها یا کبد حتی قبل از شناسایی ندول تیروئید گسترش یابد. این نوع از سرطان تیروئید به دو گروه تقسیم می شود؛
bull; سرطان مدولاری تیروئید تک گیر (Sporadic MTC - SMTC)، که حدود 8 مورد از هر 10 مورد بیماران مبتلا به MTC را تشکیل داده و وراثتی نمی باشد. بیشتر در افراد مسن رخ می دهد و اغلب تنها یک لوب تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهد.
bull; سرطان مدولاری تیروئید خانوادگی (Familial MTC - FMTC)، ارثی بوده و 20 تا 25 درصد می تواند در هر نسل از اعضای خانواده یک فرد بیمار رخ دهد. این سرطان اغلب در دوران کودکی یا اوایل بزرگسالی ایجاد می شوند و به سرعت گسترش پیدا می کند. معمولاً هر دو لوب تیروئید درگیر می شود.
3. علائم اولیه بیماری سرطان تیروئید چیست؟
بیشتر سرطان های تیروئید در اوایل بیماری هیچ علامتی ایجاد نمی کنند. همانطور که سرطان تیروئید رشد می کند، ممکن است علایم زیر رخ دهد:
bull; وجود توده (ندول) که از طریق پوست روی گردن احساس می شود
bull; تغییراتی در صدا، از جمله افزایش خشونت صدا
bull; مشکل در بلع
bull; غدد لنفاوی متورم در گردن
bull; درد در گردن و گلو
bull; افزایش سطح کلسیتونین
4. عوامل خطر (RISK Factors) بروز سرطان تیروئید چیست؟
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان تیروئید را افزایش دهند عبارتند از:
bull; جنس مونث: سرطان تیروئید در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد.
bull; قرار گرفتن در معرض سطوح بالای تابش اشعه های یونیزه کننده مانند UV و اشعه X : پرتودرمانی سر و گردن خطر ابتلا به سرطان تیروئید را افزایش می دهد.
bull; سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان تیروئید
5. نقش تغییرات ژنتیکی در بروز سرطان مدولاری تیروئید چیست؟
سرطان های مدولاری تیروئید توسط جهش در ژنی به نام RET ایجاد می شود که می تواند از والدین بیمار نیز به فرزندان منتقل می شود. تغییرات در ژن RET می تواند باعث سرطان مدولاری تیروئید خانوادگی (FMTC) و نئوپلازی غدد درون ریز متعدد نوع A2 و B2 (MENA2 , MENB2) شود.
ژن RET دارای توارث اتوزوم بارز است. در صورتی که پدر و مادر دارای جهش در ژن RET باشند، به احتمال 50% به فرزند منتقل خواهد شد و این امکان در هر بارداری برای زوجین وجود خواهد داشت.
6. بررسی ژنتیکی سرطان مدولاری تیروئید چگونه است؟
شناسایی تغییرات نوکلئوتیدی در ژن RET احتمال ابتلا ارثی افراد حامل این ژن را افزایش می دهد. با شناسایی حاملین جهش های موجود در این ژن می توان به منظور پیشگیری از بروز سرطان تیروئید، اقداماتی (تیروئیدکتومی پیشگیرانه) صورت گیرد.
بر این اساس، آزمایشگاه ژنتیک پزشکی دکتر فرهود به بررسی کلیه جهش های شایع احتمالی موجود در ژن RET در بیماران مبتلا به MTC و خانواده های آنها به روش تعیین توالی پرداخته و مشاوره های لازم را به حاملین جهش های مرتبط با بیماری و خانواده های آنها ارائه می دهد. بررسی جهش های شایع ژن RET در نوع SMTC در نمونه بافت (پارافینه و یا بیوپسی) بیماران و نوع FMTC در نمونه خون بیماران و اعضای خانواده آنها انجام خو.اهد شد. تشخیص پیش از تولد نیز برای بیماران دارای نوع ارثی جهش RET امکان پذیر می باشد.
کلمات کلیدی: سرطان تیروئید، سرطان مدولاری تیروئید، سرطان پاپیلاریی تیروئید، MTC، PTC، ژن RET
References:
1. Hedayati M, Zarif Yeganeh M, Sheikholeslami S, Afsari F. Diversity of mutations in the RET proto-oncogene and its oncogenic mechanism in medullary thyroid cancer. Critical reviews in clinical laboratory sciences. 2016;53(4):217-27.
2. Yeganeh MZ, Sheikholeslami S, Dehbashi Behbahani G, Farashi S, Hedayati M. Skewed mutational spectrum of RET proto-oncogene Exon10 in Iranian patients with medullary thyroid carcinoma. Tumour biology : the journal of the International Society for Oncodevelopmental Biology and Medicine. 2015;36(7):5225-31.
3. Yeganeh MZ, Sheikholeslami S, Hedayati M. RET proto oncogene mutation detection and medullary thyroid carcinoma prevention. Asian Pacific journal of cancer prevention : APJCP. 2015;16(6):2107-17.
4. Araque KA, Gubbi S, Klubo-Gwiezdzinska J. Updates on the Management of Thyroid Cancer. Hormone and metabolic research = Hormon- und Stoffwechselforschung = Hormones et metabolisme. 2020;52(8):562-77.